خلاصه فصل دوازدهم کتاب: تقاضای پول از نظر کینز

نظریه تقاضای پول کینز:

کینز سه نوع انگیزه برای تقاضای پول یعنی، انگیزه معاملاتی، انگیزه احتیاطی و انگیزه سفته بازی در نظر می گیرد.

انگیزه معاملاتی پول: مصرف کنندگان مقداری پول به منظور پرداخت برای خرید کالاها و خدمات مختلف، لازم دارند. همین طور تولیدکنندگان نیز مقدار پول برای خرید مواد اولیه و پرداخت، بابت استفاده از خدمات عوامل تولید نیاز دارند. اگر چنانچه زمان کسب درآمد و مخارج با هم اتفاق افتد، در این صورت لازم نیست، هیچ پولی به منظور معاملات نگهداری شود. اما از آنجایی که کسب درآمد و مخارج با هم تحقق نمی یابد، مخارج تقریبا هر روز وجود دارد، در حالی که درآمد یکجا، به صورت ماهیانه و یا سالانه دریافت می گردد، لازم است، به منظر پر کردن شکاف بین زمان دریافت پول و زمان خرج آن یک مقدار پول نگهداری شود که این پول را، تقاضای معاملاتی پول گویند. تقاضای معاملاتی کینز رابطه مستقیم با درآمد اسمی دارد و تابع مثبتی از سطح درآمد اسمی است و می تواند به صورت L₁=(Y) نوشته شود. چنانچه تابع تقاضای معاملاتی پول خطی در نظر گرفته شود، می‎توان نوشت:

 که در آن L₁ تقاضای معاملاتی برای پول، Y درآمد ملی اسمی و K عدد ثابت و مثبت ( 0<K<1) ، آن بخش از درآمد ملی است که به منظور معاملاتی نگهداری می شود.

انگیزه احتیاطی پول: علاوه بر تقاضای معاملاتی پول، افراد و موسسات برای حوادث غیرقابل پیش بینی نظیر مریضی، حادثه، از دست دادن کار و.... نیز مقداری پول تقاضا می کنند. این تقاضا برای پول را، تقاضای احتیاطی گویند. بر طبق نظر کینز، تقاضای احتیاطی پول نیز همانند تقاضای معاملاتی پول با درآمد رابطه مستقیم دارد و با نرخ بهره رابطه ای ندارد. کینز، مجموع تقاضای معاملاتی و احتیاطی پول را با (L₁=Md₁) نشان داده است. به عبارت دیگر، تابع L₁=KY هم شامل تقاضای معاملاتی پول و هم شامل تقاضای احتیاطی پول است.

انگیزه سفته بازی پول: کینز عقیده داشت که مردم، علاوه بر تقاضای احتیاطی و معاملاتی پول، به منظور کسب منفعت ناشی از تغییرات قیمت اوراق قرضه، تقاضای دیگری نیز برای پول دارند. اگر انتظار آن باشد که قیمت اوراق قرضه در آینده کاهش می یابد، مردم به منظور جلوگیری از ضرر کاهش قیمت اوراق قرضه در اینده در حال حاضر، خرید اوراق قرضه را متوقف کرده، پول نقد را نزد خود نگهداری می کنند. در هر حال وجوهی که برای چنین منظوری (یعنی خرید و  فروش اوراق قرضه ) نگهداری می شود، تقاضای سفته بازی پول نامیده  می شود. تقاضای سفته بازی برای پول، به وسیله نرخ بهره تعیین می شود و به قیمت انتظاری اوراق در آینده مربوط می شود. در نرخ بهره بالا و قیمت اوراق کم، مردم پول کمتری به این منظور نگهداری کرده و اوراق خریداری می کنند. بنابراین تقاضای سفته بازی پول (Md₂=L₂)  کاهش می یابد. بنابراین تقاضای سفته بازی با نرخ بهره رابطه عکس دارد. این رابطه را به صورت زیر می توان نوشت:

تقاضای پول کل: از جمع افقی نمودارهای تقاضای معاملاتی (و احتیاطی) و سفته بازی حاصل می آید:

نمودار L1 منحنی تقاضای معاملاتی پول است که به دلیل آنکه با نرخ بهره رابطه ای ندارد به صورت مستقل (عمودی) رسم می گردد. نمودار L2 نمودار تقاضای سفته بازی پول است که به دلیل رابطه عکس با نرخ بهره به صورت نزولی رسم شده است. ابتدا نمودارها با رنگ آبی را در نظر بگیرید. در نرخ بهره i₀، میزان تقاضای معاملاتی پول برابر 50 و میزان تقاضای سفته بازی برابر 100 است. بنابراین تقاضای کل پول که حاصلجمع این دو می باشد برابر 150 خواهد بود. در نرخ بهره i₁، نیز میزان تقاضای معاملاتی پول برابر 50 و میزان تقاضای سفته بازی برابر 50 است. بنابراین تقاضای کل پول که حاصلجمع این دو می باشد برابر 100 خواهد بود. از دو نقطه حاصل شده می توان منحنی تقاضای پول را رسم نمود که همانطور که نشان داده می شود نزولی است.

حال فرض کنید درآمد افزایش یابد. این امر موجب افزایش تقاضای معاملاتی پول و انتقال منحنی آن به سمت راست می گردد (منحنی قرمز). حال مجددا مراحل قبل را برای رسم نمودار تقاضای کل پول انجام داده و مشاهده می گردد منحنی تقاضای پول به سمت بالا و راست جابجا می شود. بنابراین تغییر در درآمد منحنی تقاضای پول را جابجا خواهد کرد.

تعادل در بازار پول

شرط تعادل بازار پول، برابری تقاضای حقیقی پول و عرضه حقیقی پول است . که MS/P عرضه حقیقی پول، MS عرضه اسمی پول و P سطح قیمت ها می باشد. عرضه پول برونزا می باشد و از طرف بانک مرکزی تعیین می شود. لذا رابطه ای با نرخ بهره ندارد. و تقاضای پول نیز که در نمودار قبل حاصل آمد، نسبت به نرخ بهره نزولی است.

منحنی های عرضه و تقاضای پول یکدیگر را در نقطه E قطع کرده اند. نقطه ی E یک نقطه ی تعادلی در بازار پول بوده و i_. یک نرخ بهره تعادلی است که در آن عرضه و تقاضای پول با یکدیگر برابر می باشند. هر نرخ بهره ی دیگری که در نظر گرفته شود، یا عرضه پول بیش از تقاضای پول است و یا تقاضای پول بیش از عرضه پول است. همانطور که مشاهده می گردد تغییر در درآمد، منحنی تقاضا را جابجا نموده و نرخ بهره تعادلی را تغییر می دهد.